اصول تناسب در معماری سنتی ایران یکی از کلیدی‌ترین عوامل زیبایی‌شناسی و هویت‌بخشی به بناهای تاریخی این سرزمین است. در معماری سنتی ایران، هر جزء از ساختمان با دقت بالا و بر اساس نظامی از اندازه‌گیری‌ها و تناسبات طراحی می‌شد؛ به گونه‌ای که هماهنگی کامل میان فرم، فضا، عملکرد و نماد وجود داشت.
یکی از اصلی‌ترین اصول تناسب در معماری سنتی، استفاده از نسبت‌های طلایی و تناسبات ریاضی در طراحی فضاها بود. طراحان سنتی از واحدی به نام "گز" یا "ذراع" استفاده می‌کردند که مبنای اندازه‌گیری در بسیاری از بناها بود. این تناسبات در بخش‌هایی مانند ارتفاع طاق‌ها، عرض ایوان‌ها، و حتی نسبت طول به عرض اتاق‌ها رعایت می‌شد.
در بناهایی مانند مساجد، مدارس و کاروانسراها، همواره سعی می‌شد اجزا از نظر ابعاد و شکل با یکدیگر هارمونی داشته باشند. برای نمونه، در مسجد جامع اصفهان یا مدرسه چهار باغ، می‌توان نمود کامل اصول تناسب در معماری سنتی را مشاهده کرد؛ جایی که هر طاق، هر ستون و هر پنجره در هماهنگی کامل با کل ساختار قرار گرفته‌اند.
تناسب در این معماری تنها به ابعاد فیزیکی محدود نمی‌شود، بلکه رابطه عمیقی با فلسفه، جهان‌بینی و نظم طبیعت دارد. معماران سنتی معتقد بودند که معماری باید بازتابی از نظم الهی و زیبایی آفرینش باشد، از این رو حتی در تزئینات مانند مقرنس‌ها، کاشی‌کاری‌ها و نقوش هندسی نیز تناسب دقیقی رعایت می‌شد.
در نهایت، توجه به اصول تناسب در معماری سنتی نه‌تنها موجب پایداری، زیبایی و کاربردپذیری بناها شده، بلکه به آن‌ها روحی زنده و الهام‌بخش بخشیده که تا امروز نیز مورد ستایش معماران و هنرمندان معاصر قرار می‌گیرد.
اصول تناسب در معماری سنتی ایران یکی از کلیدی‌ترین عوامل زیبایی‌شناسی و هویت‌بخشی به بناهای تاریخی این سرزمین است. در معماری سنتی ایران، هر جزء از ساختمان با دقت بالا و بر اساس نظامی از اندازه‌گیری‌ها و تناسبات طراحی می‌شد؛ به گونه‌ای که هماهنگی کامل میان فرم، فضا، عملکرد و نماد وجود داشت.
یکی از اصلی‌ترین اصول تناسب در معماری سنتی، استفاده از نسبت‌های طلایی و تناسبات ریاضی در طراحی فضاها بود. طراحان سنتی از واحدی به نام "گز" یا "ذراع" استفاده می‌کردند که مبنای اندازه‌گیری در بسیاری از بناها بود. این تناسبات در بخش‌هایی مانند ارتفاع طاق‌ها، عرض ایوان‌ها، و حتی نسبت طول به عرض اتاق‌ها رعایت می‌شد.
در بناهایی مانند مساجد، مدارس و کاروانسراها، همواره سعی می‌شد اجزا از نظر ابعاد و شکل با یکدیگر هارمونی داشته باشند. برای نمونه، در مسجد جامع اصفهان یا مدرسه چهار باغ، می‌توان نمود کامل اصول تناسب در معماری سنتی را مشاهده کرد؛ جایی که هر طاق، هر ستون و هر پنجره در هماهنگی کامل با کل ساختار قرار گرفته‌اند.
تناسب در این معماری تنها به ابعاد فیزیکی محدود نمی‌شود، بلکه رابطه عمیقی با فلسفه، جهان‌بینی و نظم طبیعت دارد. معماران سنتی معتقد بودند که معماری باید بازتابی از نظم الهی و زیبایی آفرینش باشد، از این رو حتی در تزئینات مانند مقرنس‌ها، کاشی‌کاری‌ها و نقوش هندسی نیز تناسب دقیقی رعایت می‌شد.
در نهایت، توجه به اصول تناسب در معماری سنتی نه‌تنها موجب پایداری، زیبایی و کاربردپذیری بناها شده، بلکه به آن‌ها روحی زنده و الهام‌بخش بخشیده که تا امروز نیز مورد ستایش معماران و هنرمندان معاصر قرار می‌گیرد.
هنر؛ زبان بیکلام احساس و خلاقیت انسان